rewolucja AI w finansach: czy specjaliści są gotowi na zmianę?

w skrócie:

• polski sektor finansowy szybko wdraża AI - około 40% firm wykorzystuje je do zaawansowanej analityki i wykrywania oszustw, co czyni Polskę liderem w UE.
• 85% polskich firm ma trudności ze znalezieniem specjalistów z kompetencjami AI, co przekłada się na gotowość do oferowania nawet 28% wyższych wynagrodzeń.
• szacuje się, że jeden na pięciu pracowników wykonuje obowiązki, które są w dużym stopniu podatne na automatyzację przez AI. Rozwój kompetencji (upskilling) jest kluczowy do przejścia na role strategiczne, nadzorcze i klienckie.
• specjaliści muszą zadbać o zgodność systemów AI z regulacjami UE (np. DORA) i nadchodzącymi zmianami w polskim prawie (Projekt Ustawy o AI), co wymaga solidnych ram etycznych i zarządczych.
• kluczem do sukcesu jest opanowanie Literacji Danych, Automatyzacji Procesów (RPA) (istotnej w polskich Centrach Usług Wspólnych (SSC/BPO)) oraz znajomość lokalnych wymogów prawnych (KSeF, Polski Ład).

Sztuczna Inteligencja (AI) w bankowości to już nie odległa wizja, lecz teraźniejszość, która z każdym kwartałem umacnia swoją pozycję. Zdolność AI do przetwarzania ogromnych zbiorów danych, identyfikowania złożonych wzorców i podejmowania decyzji w czasie rzeczywistym napędza nową erę efektywności i innowacji na całym świecie, a Polska przoduje w tej transformacji. W miarę jak AI automatyzuje rutynowe procesy, gwałtownie rośnie popyt na talenty w sektorach finansów i księgowości (F&A), potrafiące wykorzystać sztuczną inteligencję. Nie chodzi już tylko o samą technologię, ale o specjalistów, którzy potrafią strategicznie nią zarządzać.

Błyskawiczna integracja AI stawia kluczowe pytanie: czy polscy pracownicy są obecnie gotowi na tak głęboką przemianę? Musimy rzetelnie ocenić, czy lokalny rynek pracy jest odpowiednio przygotowany na przyszłość sektora bankowego i finansowego napędzaną przez AI.

ewolucja AI w sektorze finansowym.

AI już teraz udowadnia swoją wartość w kluczowych obszarach bankowości: od zaawansowanego wykrywania oszustw (fraud detection) i ulepszonego scoringu kredytowego, po dostarczanie naprawdę spersonalizowanej obsługi klienta.

Przykłady z rodzimego rynku są liczne. Duże instytucje finansowe, takie jak PKO Bank Polski czy Bank Millennium, wykorzystują zaawansowane chatboty i wirtualnych asystentów opartych na AI, by zapewnić wsparcie 24/7, usprawniając wsparcie transakcyjne i wpływając na zaangażowanie klienta. W ten sposób AI zwiększa efektywność, jednocześnie budując lojalność w konkurencyjnym polskim sektorze bankowym.

Tempo zmian jest imponujące: około 40% firm z branży usług finansowych już teraz wykorzystuje AI do analizy finansowej, analityki predykcyjnej oraz zarządzania zasobami ludzkimi. Świadczy to o znaczącym potencjale AI zarówno w redukcji kosztów, jak i generowaniu wzrostu przychodów w polskiej branży finansów.

luka kompetencyjna.

Mimo ewidentnego potencjału AI, wyzwaniem dla polskich pracowników jest nadążanie za tą zmianą technologiczną. Główną przeszkodą jest chroniczny niedobór specjalistów posiadających unikalną kombinację umiejętności technicznych i strategicznych, niezbędnych do efektywnego zarządzania, wdrażania i skalowania technologii AI.

Wzrasta zapotrzebowanie na czysto techniczne role – w szczególności na specjalistów: Data Scientists, Machine Learning Engineers oraz AI Specialists. Polskie firmy aktywnie poszukują tych kadr. Co ważne, jak wskazuje Randstad Polska, niedobór talentów i konkurencyjność na tym polu prowadzą do znacznej presji płacowej, z premiami sięgającymi blisko 30% w stosunku do standardowych stanowisk IT.

Jednak potrzeba rozwoju kompetencji (upskilling) wykracza poza role stricte techniczne. Pracownicy w obszarach takich jak zarządzanie ryzykiem, compliance czy księgowość będą musieli coraz częściej współpracować z systemami AI. Sukces zależy zatem nie tyle od samej technologii, co od zdolności do adaptacji i przyswojenia nowych narzędzi.

jak AI zmieni stanowiska w branży.

AI nie ma na celu po prostu zastąpienia miejsc pracy - ono fundamentalnie je transformuje. Badania przeprowadzone przez Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) sugerują, że około jeden na pięciu polskich pracowników zajmuje stanowisko najbardziej narażone na wpływ AI, przy czym specjaliści ds. finansów i ubezpieczeń są wyraźnie wskazywani jako grupa o wysokim stopniu potencjalnej automatyzacji.

Analiza ta podkreśla jednak, że AI stworzy również nowe, strategiczne role. Kluczowe obszary rozwoju to: rozwój AI, Data Science, cyberbezpieczeństwo oraz transformacja cyfrowa. Zmiana ta polega na tym, że AI przejmie powtarzalne zadania (np. przetwarzanie faktur czy raportowanie KSeF), pozwalając skupić się na funkcjach strategicznych. Pracownicy będą koncentrować się na nadzorze systemów, aspektach etycznych, rozwiązywaniu złożonych problemów oraz utrzymywaniu krytycznych relacji z klientami i interesariuszami.

technologie i kompetencje kluczowe dla korzystania z AI.

Aby odnieść sukces w erze AI w finansach i księgowości, specjaliści muszą opanować kluczowe technologie i kompetencje strategiczne:

kluczowe umiejętności techniczne:

• machine learning (ML): zrozumienie algorytmów ML jest kluczowe dla funkcji bankowych, takich jak dokładne wykrywanie nadużyć finansowych i ulepszona ocena ryzyka kredytowego. 
• data science: biegłość w przetwarzaniu danych, analizie i wizualizacji danych jest niezbędna. Specjaliści  muszą umieć wydobywać praktyczne wnioski z ogromnych zbiorów danych finansowych, aby wspierać nimi podejmowanie strategicznych decyzji.
• automatyzacja procesów (RPA): zrozumienie Robotic Process Automation to podstawa. RPA jest szczególnie popularne w Centrach Usług Wspólnych (SSC) w aglomeracjach takich jak Kraków czy Wrocław, automatyzując rutynowe, wielkoskalowe zadania, np. księgowanie dokumentów AP/AR czy raportowanie ZUS.
• chmura obliczeniowa: ponieważ AI w bankowości wymaga dużej mocy obliczeniowej, znajomość platform chmurowych jest kluczowa do wdrażania i skalowania modeli AI.

niezbędne kompetencje strategiczne:

• etyka AI i zarządzanie ryzykiem: biorąc pod uwagę wrażliwość danych finansowych i nadzór Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), pracownicy muszą rozumieć etyczne i regulacyjne implikacje decyzji podejmowanych przez AI. 
• zgodność regulacyjna (Compliance): specjaliści muszą orientować się w nowym i ewoluującym prawodawstwie, w tym w unijnym Digital Operational Resilience Act (DORA) oraz lokalnych implikacjach Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) i zmianach podatkowych wprowadzonych przez Polski Ład. 

nowe role tworzone przez AI w F&A.

Przejście na AI generuje nowe, wartościowe ścieżki kariery w sektorze finansowym:

• specjaliści i inżynierowie AI: będą odpowiedzialni za rozwijanie, utrzymywanie i optymalizowanie systemów, zapewniając ich solidność i lokalną adaptację.
• analitycy i data scientists: banki będą potrzebować ekspertów, którzy potrafią wydobyć wnioski strategiczne z ogromnych zbiorów danych (np. danych z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW)).
• eksperci ds. Ładu (Governance) i etyki AI: te role będą kluczowe dla zapewnienia, że modele AI są zgodne z rygorystycznymi nowymi regulacjami, takimi jak DORA i przyszła polska ustawa o AI.
• AI product managers: będą łącznikiem między deweloperami AI a biznesem, dbając o to, by projekty AI były zintegrowane ze strategicznymi celami, np. ekspansją na rynku e-commerce.

jak specjaliści z branży mogą przygotować się na AI?

Aby być naprawdę gotowym na erę AI, pracownicy w finansach i księgowości muszą postawić na ciągłe uczenie się (lifelong learning) i rozwijanie kompetencji w zakresie technologii AI. To nie tylko rewolucja techniczna; to rewolucja strategiczna, która wymaga adaptacji na wszystkich szczeblach organizacji -  od  Specjalisty ds. Rozliczeń po Dyrektora Finansowego (CFO).

Przyszłość bankowości to świat, w którym AI wspomaga role ludzkie, koncentrując się na innowacjach, strategicznym nadzorze i budowaniu relacji. Inwestując w kluczowe umiejętności – takie jak Machine Learning, Data Science oraz etyka AI – specjaliści mogą zachować konkurencyjność. Organizacje takie jak ACCA czy Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP) oferują specjalistyczne szkolenia, które warto wykorzystać.

Banki i instytucje finansowe muszą wdrażać solidne programy szkoleniowe, aby ich kadry rozwijały się wraz z technologią. Ci, którzy są gotowi przyjąć tę zmianę, znajdą się w czołówce transformacji polskiego sektora finansów i księgowości.

najczęściej zadawane pytania.