Przyszłość pracy kształtuje się na naszych oczach. Coraz częściej definiują ją technologie takie jak sztuczna inteligencja oraz nowe, elastyczne modele zatrudnienia. To, co dla wielu firm jest odpowiedzią na dynamiczne zmiany rynkowe, dla osób z niepełnosprawnościami staje się kluczowym narzędziem do przełamywania barier i włączania się w rynek pracy na równych zasadach.
elastyczność: fundament nowoczesnego miejsca pracy.
Kiedyś praca zdalna czy hybrydowa była postrzegana jako wygodny dodatek, coś dla wybranych, co ułatwia work-life balance. Pandemia COVID-19 zmieniła wszystko. Nagle okazało się, że home office to nie tylko przywilej, to jeden z pełnoprawnych modeli pracy, który ułatwił dostęp do miejsc pracy wielu osobom z niepełnosprawnościami. Praca z domu eliminuje bariery architektoniczne, problemy z transportem i często stresujące dojazdy nie zawsze dostosowanym do potrzeb tej grupy transportem publicznym. Tryb zdalny pozwala pracować w komfortowym i znanym środowisku, a towarzysząca coraz częściej pracy zdalnej i hybrydowej elastyczność grafiku ułatwia umawianie wizyt lekarskich czy rehabilitację.
Dla pracodawców to również ogromna szansa. Dzięki modelom hybrydowym mogą dotrzeć do szerszej puli talentów. Pewna firma z branży usług finansowych, mając problem z rotacją pracowników, celowo zaczęła zatrudniać osoby, które potrzebowały pracy zdalnej. Efekt? Spadek rotacji, większe zaangażowanie i dostęp do utalentowanych specjalistów, w tym także osób z niepełnosprawnościami, do których dotychczas firma nie zawsze mogła dotrzeć swoją ofertą.
technologia jako dźwignia równości i aktywizacji.
Współczesna technologia może służyć jako potężne narzędzie w walce z uprzedzeniami i barierami. Według raportu Randstad z 2025 roku, 83% firm wykorzystuje sztuczną inteligencję (AI), aby redukować uprzedzenia w procesach rekrutacyjnych.
Z globalnego badania Randstad z 2024 na temat AI i wyrównywania szans bardzo jasno wynika, że pracownicy z niepełnosprawnościami są głównymi beneficjentami AI w środowisku pracy i na tle wszystkich pracowników najczęściej korzystają z technologii AI ułatwiających wykonywanie zadań. Jest to jedno z podstawowych narzędzi racjonalnego usprawnienia i dostosowania w miejscu pracy.
Sztuczna inteligencja pomaga już dziś w codziennej pracy:
- Narzędzia jak Microsoft Editor czy Grammarly wspierają pisanie, co jest nieocenione dla osób z dysleksją.
- Programy do dyktowania, np. Otter.ai, zamieniają mowę na tekst w czasie rzeczywistym.
- Darmowe czytniki ekranu, jak NVDA, umożliwiają osobom niewidomym korzystanie z komputera na równi z innymi.
Jednak AI to też pułapka. Algorytmy mogą nieświadomie utrwalać uprzedzenia, np. faworyzując kandydatów o określonym pochodzeniu. To dlatego unijny Akt w sprawie sztucznej inteligencji (AI Act) uznaje systemy używane w rekrutacji za systemy „wysokiego ryzyka”. To oznacza, że pracodawca musi zadbać o etyczne zasady, przejrzystość i nadzór człowieka, bo to na nim spoczywa odpowiedzialność.
Warto też pamiętać o innych, często prostszych technologiach, które realnie zmieniają życie. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) prowadzi Wypożyczalnię technologii wspomagających. Można tam wypożyczyć sprzęt rehabilitacyjny, a nawet specjalistyczne oprogramowanie, które ułatwia codzienne funkcjonowanie.
inkluzywność jako przewaga konkurencyjna.
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami często postrzegane jest przez pryzmat wartości społecznych, ale prawda jest taka, że to po prostu działania przyczyniające się też do sukcesu organizacji. Dlaczego? Bo różnorodność zespołów oznacza też różnorodność perspektyw. Zespoły złożone z osób o odmiennych doświadczeniach podchodzą do problemów kreatywnie i znajdują bardziej innowacyjne rozwiązania. Inkluzywność to już nie tylko wartość, ale twarda przewaga konkurencyjna.
Kluczem do sukcesu jest przywództwo inkluzywne. To liderzy, którzy aktywnie eliminują uprzedzenia, budują zaufanie i tworzą środowisko, w którym każdy pracownik czuje się bezpiecznie i akceptowany. Liderzy, którzy wspierają różnorodność, zwiększają produktywność zespołów nawet o 20%.
polska na drodze do inkluzji: prawo i wsparcie.
Polskie prawo, idąc za wymogami Unii Europejskiej, nakłada na pracodawców obowiązek tzw. racjonalnych usprawnień. Co to oznacza? Że firma powinna wprowadzić konieczne zmiany i dostosowania, aby umożliwić osobom z niepełnosprawnościami efektywne wykonywanie obowiązków – od przeniesienia stanowiska pracy na parter, przez elastyczny czas pracy, po dostarczenie specjalistycznego sprzętu.
Jednym z mitów jest przekonanie, że to wszystko dużo kosztuje. Nie zawsze jest to prawda. Pracodawcy mogą skorzystać z systemu wsparcia z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), który oferuje:
- Dofinansowanie do wynagrodzeń (nawet do 2760 zł miesięcznie).
- Zwrot kosztów wyposażenia i dostosowania stanowiska pracy.
- Możliwość obniżenia wpłat na PFRON.
A racjonalne usprawnienia często są rozwiązaniami niskokosztowymi. Dzięki temu zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami stać się może realną korzyścią, która w perspektywie długoterminowej zmniejsza koszty rotacji i rekrutacji. Rozpoczynając drogę zatrudniania osób z niepełnosprawnościami, warto współpracować z organizacjami pozarządowymi, takimi jak Fundacja Aktywizacja, które edukują, dostarczają wiedzy, pomagają w aktywizacji zawodowej i minimalizują obawy pracodawców.
jak się zaangażować w budowanie przyszłości, w której każdy ma równe szanse?
Można zacząć od dołączenia do Kongresu inclu(vi)sion i II Wirtualnych Targów Pracy dla Osób z Niepełnosprawnościami. Czy wiesz, że etyka idzie w parze z korzyściami biznesowymi? Że projektowanie inkluzywnych procesów to po prostu mądra strategia? Podczas tego wydarzenia specjaliści ds. zatrudniania osób z niepełnosprawnościami zabiorą Cię w podróż po świecie, gdzie różnorodność jest najcenniejszym kapitałem. Przygotuj się na dawkę inspiracji, konkretne rozwiązania i historie, które udowodnią, że sukces rodzi się z otwartości na każdego człowieka.
weź udział w kongresie
Justyna Sławik
ed&i lead for europe & international markets