Urlop menstruacyjny to dodatkowy dzień wolnego od pracy przeznaczony dla kobiet odczuwających silne dolegliwości związane z menstruacją. Celem takiego urlopu jest umożliwienie odpoczynku i regeneracji w dniach, gdy bolesna miesiączka uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Pomysł ten ma na świecie wieloletnią tradycję – np. w Japonii jest on przyznawany od prawie 80 lat, a w innych państwach (np. Korei Południowej, Indonezji, Tajwanie czy Zambii) również wprowadzono urlop menstruacyjny.

stan prawny w Polsce

W polskim Kodeksie pracy nie ma zapisu gwarantującego urlop menstruacyjny, dlatego jego przyznawanie zależy od decyzji pracodawcy. Innymi słowy, urlop ten nie przysługuje pracownikom z mocy prawa – firmy, które go oferują, robią to dobrowolnie według własnych regulacji. Przykładem większej instytucji, która wprowadziła taki urlop, jest Ochotnicze Hufce Pracy – od 1 grudnia 2024 r. każda kobieta zatrudniona w OHP może skorzystać z jednego dnia wolnego z powodu bolesnej miesiączki. Do tej pory kobiety w Polsce radziły sobie z dolegliwościami menstruacyjnymi, biorąc zwolnienia lekarskie lub urlopy na żądanie.

inicjatywy pracodawców

Mimo braku ustawowego obowiązku, niektóre polskie firmy wprowadziły urlop menstruacyjny jako dodatkowy benefit. Przykładowo, marki odzieżowe (Herstore, Spadiora, PLNY LALA) czy spółki IT (np. CD Projekt Red, które od 2023 r. oferuje taki urlop swoim pracownicom) przyznają kobietom po jednym dniu płatnego wolnego miesięcznie. Zazwyczaj jest to dzień w pełni płatny, niezależny od zwykłego urlopu wypoczynkowego, a niewykorzystane dni nie kumulują się na następny miesiąc. Dodatkowo w wielu firmach urlop ten działa jak urlop na żądanie – wystarczy zgłoszenie w dniu, w którym pracownica go potrzebuje, a przełożony nie ma prawa odmówić takiego zwolnienia. Takie rozwiązania są częścią wewnętrznych regulacji przedsiębiorstw i mają na celu wspieranie pracownic cierpiących na silne dolegliwości menstruacyjne.

przeczytaj również: urlop z powodu siły wyższej – co to takiego i jak działa?

argumenty za i przeciw

W dyskusji o urlopie menstruacyjnym pojawiają się różne argumenty. Zwolennicy wskazują, że silne bóle menstruacyjne (według badań tak odczuwa je blisko 80% kobiet) mogą uniemożliwiać pracę, dlatego dodatkowy dzień wolny pomagałby im się zregenerować, co w efekcie podnosiłoby produktywność i satysfakcję z pracy. Wskazują też, że wartość pracownika nie powinna być mierzona odpornością na ból – w krytycznych dniach urlop taki może zapobiec kilkudniowej absencji. Z kolei zadowolona i wypoczęta pracownica pracuje lepiej i jest bardziej lojalna wobec pracodawcy.

Przeciwnicy zaś ostrzegają przed możliwą dyskryminacją – obawiają się, że część pracodawców może preferować mężczyzn przy zatrudnianiu, by unikać dodatkowych dni wolnych. Wskazują także, że w niektórych zawodach (np. w edukacji czy służbie zdrowia) trudno zapewnić szybkie zastępstwo za nieplanowane urlopy. Eksperci zaznaczają jednak, że wprowadzenie urlopu menstruacyjnego może się opłacić długofalowo, gdyż zadowolona pracownica jest bardziej zaangażowana i wydajna.

sprawdź: urlop okolicznościowy – kiedy i w jakim wymiarze przysługuje?

urlop menstruacyjny w innych krajach

Dla pełniejszego kontekstu warto spojrzeć na doświadczenia innych państw. W wielu azjatyckich krajach kobiety od lat mają zagwarantowany czas wolny z powodu miesiączki – prawo pracy w Japonii (od 1947 r.) umożliwia pracownicom nieobecność podczas najbardziej bolesnych dni okresu, a w Korei Południowej czy Indonezji regulacje przewidują co najmniej dwa dni urlopu menstruacyjnego miesięcznie. Tajwan od 2002 r. zapewnia pracownicy trzy dodatkowe dni chorobowego rocznie z powodu menstruacji. W Zambii zaś każdej kobiecie przysługuje jeden dzień wolnego w miesiącu (tzw. „dzień matki”). Z kolei w Europie pierwszym krajem, który wprowadził płatny urlop menstruacyjny, jest Hiszpania – od 2023 r. kobiety mogą wziąć 3–5 dni wolnego w miesiącu z powodu wyjątkowo bolesnej miesiączki.

może Cię zainteresować: urlop macierzyński - najważniejsze informacje

co mogą zrobić pracodawcy?

Choć urlop menstruacyjny nie jest obowiązkowy, pracodawcy mogą go wprowadzić dobrowolnie i opracować jasne zasady jego udzielania. Na początek warto ustalić wymiar urlopu – np. 1 dzień w miesiącu (czyli 12 dni w roku), co jest rozwiązaniem stosowanym przez wiele firm. Nie ma przepisów ograniczających liczbę takich dni, więc firma sama decyduje o ich wysokości. Kluczowe jest też określenie procedury – zwykle wystarczy krótkie zgłoszenie przez pracownicę (np. mailowo w dniu, w którym planuje urlop). Ponieważ urlop menstruacyjny traktuje się jak zwykły płatny urlop wypoczynkowy (koszt ponosi pracodawca), warto uwzględnić go w budżecie firmy. Pracodawca może też uwzględnić urlop menstruacyjny w regulaminie pracy lub wewnętrznej polityce kadrowej, precyzując wszystkie zasady jego udzielania.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

czy urlop menstruacyjny obowiązuje w Polsce?

Nie, polskie prawo pracy nie przewiduje takiego urlopu. Jego przyznanie zależy od decyzji pracodawcy i wewnętrznych ustaleń firmy.

ile dni urlopu menstruacyjnego przysługuje i czy są płatne?

Nie ma przepisów określających liczbę dni; firmy zazwyczaj oferują 1 dzień w miesiącu (czyli do 12 dni rocznie), w pełni płatny jak normalny urlop.

czy potrzebne jest zwolnienie lekarskie, aby skorzystać z urlopu menstruacyjnego?

W praktyce tego rodzaju urlop nie wymaga formalnego zwolnienia lekarskiego. Wiele firm akceptuje proste oświadczenie lub zgłoszenie mailowe pracownicy w dniu, w którym potrzebuje wolnego.

czy mężczyźni mogą korzystać z urlopu menstruacyjnego?

Nie, urlop menstruacyjny jest przywilejem przeznaczonym wyłącznie dla osób doświadczających fizycznych objawów związanych z miesiączką. Jego wprowadzenie nie jest traktowane jako dyskryminacja mężczyzn, ponieważ wynika z różnic biologicznych.

czy urlop menstruacyjny to przywilej czy potrzeba zdrowotna?

Zdania są podzielone. Zwolennicy uważają go za potrzebę zdrowotną i element polityki równościowej; przeciwnicy zaś obawiają się skutków ekonomicznych i potencjalnej dyskryminacji przy zatrudnianiu. Obecnie w Polsce urlop menstruacyjny traktowany jest głównie jako dobrowolny benefit – decyzja o jego wprowadzeniu leży w gestii firmy i jej polityki kadrowej.

Mamy oferty pracy specjalnie dla Ciebie

Nie czekaj i sprawdź nasze oferty pracy. Pokierujemy Cię w stronę nowej pracy pełnej korzyści. Odkryj możliwości, które na Ciebie czekają.

poznaj nasze oferty pracy