Prawo pracy dotyczy wszystkich pracodawców i pracowników pozostających w stosunku pracy. Znajomość jego zasad jest niezbędna chociażby do prawidłowego zawierania umów czy egzekwowania obowiązków. Przepisy prawa pracy regulują również kwestie urlopu i wynagrodzenia. To jednak wciąż jedynie drobna część tej obszernej dziedziny.
Co to jest prawo pracy?
Prawo pracy definiuje się jako gałąź prawa regulującą zasady stosunku pracy i jego organizacji od strony pracowników i pracodawców. Prawo pracy dotyczy również m.in. układów i sporów zbiorowych (tzw. zbiorowe prawo pracy) oraz partycypacji pracowniczej. Założenia prawa pracy wynikają z różnych aktów prawnych, z których najważniejszy jest Kodeks pracy.
Prawo pracy zajmuje się więc wieloma różnorodnymi zagadnieniami. Na pierwszy plan wysuwają się zasady nawiązywania stosunku pracy, a także określenie obowiązków pracodawców i pracowników oraz kwestie związane z urlopami czy ochroną zatrudnienia.
Poszczególne przepisy mogą wydawać się dość skomplikowane. W razie wątpliwości z pewnością warto zasięgnąć opinii fachowca. Jeśli chodzi o prawo pracy, porady prawne w tym zakresie często można uzyskać za darmo. Najlepiej w tym celu zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy. W przypadku prawa pracy osobą kompetentną do udzielania porad w tym zakresie jest również adwokat lub radca prawny.
Prawo pracy – porady dla każdego
Najważniejsze zasady prawa pracy można znaleźć w drugim rozdziale Kodeksu pracy. Warto zapoznać się z zawartymi tam regulacjami, ponieważ dotyczą one wszystkich pracujących osób. Podstawy prawa pracy dotyczą takich zagadnień jak:
- Prawo do pracy – choć nikt nie jest zobowiązany do świadczenia pracy, każdy obywatel, jeśli tylko chce, ma do tego prawo.
- Możliwość swobodnego nawiązywania stosunku pracy oraz płacy – każda osoba we własnym zakresie może wybrać swój zawód.
- Pełne poszanowanie godności oraz dóbr osobistych pracownika – każdy pracownik podlega ochronie danych osobowych, a ponadto przysługują mu niezbywalne prawa człowieka, do których należą m.in.: swoboda przekonań, wolność, wizerunek, nazwisko czy tajemnica korespondencji. W związku z tym pracodawca nie może np. obrażać pracowników czy kontrolować ich listów oraz skrzynek poczty elektronicznej.
- Bezwzględny zakaz dyskryminacji – w miejscu pracy obowiązuje zasada równego traktowania. Dlatego też niedopuszczalna jest dyskryminacja ze względu na płeć, rasę, narodowość, wyznanie, orientację seksualną, wiek, niepełnosprawność czy poglądy polityczne.
- Prawo do odpłatnej pracy i godziwego wynagrodzenia – każdy pracownik ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia, które jest adekwatne do pełnionego stanowiska, a także posiadanego doświadczenia i kompetencji.
- Ochrona uprawnień pracowniczych oraz możliwość tworzenia i przystępowania do organizacji zawodowych – prawo pracy umożliwia pracownikom i pracodawcom zrzeszanie się (np. w związkach zawodowych) w celu obrony przysługujących im praw i przywilejów.
- Możliwość partycypacji pracowniczej – pracownicy mają prawo do uczestnictwa w zarządzaniu miejscem pracy, a także do wyrażania własnych opinii i otrzymywania informacji o bieżących wydarzeniach w firmie.
Wymienione wyżej kwestie dotyczą tylko kilku podstawowych zagadnień prawa pracy. Kodeks pracy reguluje też wiele innych spraw, które dotyczą m.in. nadgodzin, urlopów czy pracy w szczególnych warunkach.