kim jest klasa średnia? definicja, zarobki, styl życia

„Klasa średnia” to termin, który często pojawia się w dyskusjach o gospodarce i społeczeństwie. To właśnie osoby należące do tej grupy uznawane są za fundament stabilnej ekonomii, ponieważ generują popyt, płacą podatki i napędzają rozwój. Ale czym dokładnie jest klasa średnia? Jakie kryteria decydują o przynależności do niej i ile trzeba zarabiać, aby się w niej znaleźć? Odpowiadamy!

Jakie klasy wyróżniamy w polskim społeczeństwie?

Podział klasowy w Polsce zmieniał się na przestrzeni wieków, kształtując się pod wpływem wydarzeń historycznych i zmian społeczno-ekonomicznych. W okresie przedrozbiorowym struktura społeczna była oparta na podziale stanowym – wyróżniano szlachtę, duchowieństwo, mieszczaństwo oraz chłopów. Po rozbiorach i w XIX wieku pojawiła się klasa robotnicza, która wraz z burżuazją stanowiła trzon rozwijającego się społeczeństwa przemysłowego.

Po II wojnie światowej i w czasach PRL struktura społeczna uległa radykalnej zmianie – oficjalnie zniesiono podziały klasowe, ale w praktyce wykształciły się nowe grupy: inteligencja, robotnicy i chłopi. Klasa średnia w obecnym rozumieniu zaczęła kształtować się dopiero po transformacji ustrojowej w latach 90. XX stulecia, kiedy to rozwój gospodarki rynkowej umożliwił powstanie licznej grupy przedsiębiorców, specjalistów i przedstawicieli wolnych zawodów.

Obecnie w Polsce wyróżnia się zazwyczaj trzy główne klasy społeczne: 

• klasę niższą – osoby o niskich dochodach, często uzależnione od pomocy społecznej;
• klasę średnią – w jej ramach dodatkowo wyróżnia się klasę średnią właściwą, klasę średnią niższą i klasę średnią wyższą. Są to osoby posiadające stabilne zatrudnienie i zdolność do oszczędzania;
• klasę wyższą – to przedstawiciele biznesu, ludzie o wysokich dochodach i dużym kapitale inwestycyjnym.

Podział ten jest jednak płynny i zależy od wielu czynników, takich jak poziom wykształcenia, zawód czy miejsce zamieszkania.

Czym jest klasa średnia?

Klasa średnia to grupa społeczna, którą charakteryzuje względna stabilność finansowa, dostęp do edukacji, możliwość oszczędzania oraz inwestowania w nieruchomości czy rozwój osobisty. To osoby, które mogą pozwolić sobie na komfortowe życie, ale jednocześnie nie posiadają tak dużego majątku, aby można było je zaliczyć do klasy wyższej.

Ekonomiści i socjologowie określają klasę średnią na podstawie różnych wskaźników, takich jak wysokość dochodów, poziom wykształcenia, charakter wykonywanej pracy czy styl życia. Przynależność do tej grupy może również zależeć od miejsca zamieszkania – w dużych miastach koszt życia jest wyższy, dlatego granica zarobków pozwalających na życie w klasie średniej także rośnie.

W wielu krajach klasa średnia jest uznawana za najważniejszą grupę społeczną, ponieważ jej przedstawiciele są głównymi konsumentami i inwestorami, co wpływa na stabilność rynku i rozwój gospodarki. Z badań przeprowadzonych przez CBOS wynika, że aż 77% Polaków identyfikuje się z klasą średnią: 46% ankietowanych uważa się za przedstawicieli klasy średniej właściwej, 14% czuje przynależność do klasy średniej niższej, a 17% postrzega siebie jako klasę średnią wyższą.

Zobacz także: Jak napisać dobre CV?

Ile trzeba zarabiać, aby należeć do klasy średniej?

Nie ma jednoznacznej definicji dochodowej klasy średniej, ale ekonomiści często przyjmują, że do tej grupy zaliczają się osoby zarabiające od 75% do 200% mediany dochodów w danym kraju. Oznacza to, że poziom zarobków niezbędnych do przynależności do klasy średniej różni się w zależności od kraju i jego poziomu życia.

W Polsce w 2024 roku mediana wynagrodzeń wynosiła około 6000 zł brutto miesięcznie, co oznacza, że klasa średnia zaczyna się mniej więcej od zarobków 4500 zł brutto, a kończy na poziomie 12 000 zł brutto miesięcznie. W dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław, dolna granica może być wyższa, ponieważ koszty życia są tam znacznie większe.

W krajach Europy Zachodniej, takich jak Niemcy czy Francja, klasa średnia zaczyna się od wynagrodzeń rzędu 2500–3000 euro brutto miesięcznie, a w Stanach Zjednoczonych uznaje się, że jej dolna granica to roczny dochód gospodarstwa domowego na poziomie 50 000–150 000 dolarów.

Klasa średnia a styl życia

Przynależność do klasy średniej to nie tylko wysokość wynagrodzenia, ale także styl życia. Osoby należące do tej grupy zazwyczaj mogą pozwolić sobie na:

• zakup nieruchomości (niekoniecznie z własnych oszczędności, może być finansowany z kredytu hipotecznego) lub wynajem komfortowego mieszkania;
• oszczędzanie i inwestowanie;
• wyjazdy wakacyjne przynajmniej raz w roku;
• dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej na wyższym poziomie;
• korzystanie z usług kulturalnych i rozrywkowych.

Jednak w ostatnich latach pojawia się coraz więcej głosów mówiących o kurczeniu się klasy średniej, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Wzrost kosztów życia i niestabilność na rynkach pracy sprawiają, że coraz trudniej osiągnąć status klasy średniej i go utrzymać.

Dowiedz się: Jaka emerytura przy zarobkach 5000 zł brutto?

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy klasa średnia w Polsce różni się od klasy średniej w innych krajach?

Tak, ponieważ poziom życia i zarobków jest różny w poszczególnych krajach. W Polsce dochody uznawane za klasę średnią są niższe niż np. w Niemczech czy USA, ale siła nabywcza jest dostosowana do lokalnych realiów.

Czy klasa średnia to tylko wysokość zarobków?

Nie, przynależność do klasy średniej zależy także od stylu życia, możliwości oszczędzania, dostępu do edukacji i stabilności finansowej.

Czy można awansować do klasy średniej?

Tak, awans społeczny jest możliwy dzięki wyższemu wykształceniu, zmianie pracy na lepiej płatną, założeniu własnej firmy lub inwestowaniu w nieruchomości i inne aktywa.

Jakie zawody najczęściej należą do klasy średniej?

Do klasy średniej najczęściej zalicza się pracowników umysłowych, specjalistów, przedsiębiorców, nauczycieli, lekarzy czy inżynierów. Jednak dokładna przynależność zależy od zarobków i stylu życia.

Czy klasa średnia jest zagrożona?

W wielu krajach mówi się o kurczeniu się klasy średniej. W ostatnich latach wysoka inflacja, rosnące ceny nieruchomości i niestabilność na rynku pracy powodują, że coraz trudniej osiągnąć i utrzymać ten status.